Yapımcılarla birlikte göz yumanları da tutuklayın | Faik Akçay

Tüm olumsuzlukların kaynağı, devletin yönettiği kesimlere karşı sorumsuz olmasıdır. Sivil alanda çalışan bir yardım toplama kuruluşu, topladığı paraları yanlış bir yere harcarsa, para toplama eylemini kötüye kullanırsa yargılanabilir. Bu özel ya da tüzel kişiler, yargılanabileceği kaygısıyla, yasa dışı yollara sapmaya girişemez. Devlet ya da devlete bağlı kuruluşların böyle bir kaygıları olmamakta. Çünkü kendilerine yaptıklarının bedeli ödetilmemekte.

Her depremin ardından suçluyu yanlış yerlerde ararsanız bulamazsınız, hiçbir suçu önleyemezsiniz. Depremlerle ilgili kovuşturmalar böyle.

Suçlu listesi uzun

Depremde ortaya çıkan suçlarla ilgili, yalnızca yapımcıları, yüklenicileri (müteahhitleri) suçlu tutmanın yetersiz olduğu açık. Bu suçlar, bir dizi suç ortaklarının birlikte işledikleri suçlar. Sözgelimi:

& Fay hatlarını gözetmeden yapılaşma alanları oluşturan, bu işlemleri onaylayan yetkililerin,

& İmar barışı kapsamında en az güvenlik koşulları taşımayan, can güvenliği yönünden yapı ölçütlerine (standartlarına) aykırı olarak yapılan yapılara yapı kayıt belgesi veren kişilerin, kurumların,

& Denetim görevini yerine getirmeyen ilgili belediyelerin, bakanlık yetkililerinin,

& Yıkılan yapılara, yapı kullanma izin belgesi, oturma izni belgesi veren görevli ve yetkililerle onlara bu yönde emirler ve talimatlar veren yetkililerin,

& Uzmanlık konularına ve ilgili yasalara göre sorumlukları bulunan tüm teknik görevlinin ve yapım aşamasından başlayarak görev yapan tüm yapı denetim görevlisi ve ilgili kişilerin,

& Mimari, statik ve her türlü tasarım (plan, proje), resim ve hesaplarının hazırlanması, bunların uygulanmasıyla ilgili fenni sorumluların,

& Arama ve kurtarma çalışmalarının geç, eksik ya da hatalı başlaması sonucunda kayıpların artmasına sebep olanların, yapımcılardan önce sorgulanmaları, yargılanmaları, yıkımların tüm sonuçlarıyla bedellerini ödemeleri gerekmekte. Bu sağlamadan sorunu çözebilme olanağı yok.

Bu raporların, süreçlerin tümünün altında, TC Devletinin ay, yıldızlı mührü vardır.

Talancı yalnızca, devletin yıkıntılar altında kalanların suçlusunu bulmak için ateşe atılan, günah keçisi olarak görülen yapımcılar değil. Devlete, devletin koruduğu kişilere özgü suçların da yansıtılması, bu suçların böylelikle görünmez kılınmasının önüne geçilmesi gerekmekte.

Dışarıda insanların saldırılarına uğrayabilirler kaygısıyla, korumak amaçlı olarak bir süre tutuklayıp güvenlerini sağlamak, sonra salıvermek çözüm getirmemekte.

Yıkık dökük yapılara, “imar barışı” kılıfı altında oturma izni verenler, sağlam yapılmamasına karşın sağlam raporları verenler, bu işleri yapmayanları sürgün edenler ortalıkta dolaşırken, yapımcıları birkaç ay tutukevinde yatırmanın sorun çözme odaklı bir iş olduğunu artık görmek gerekmekte.

Eksiksiz yapı yapmak yeterli olamıyor

Bir yapıyı, sıfır hatalı olarak yapan yapımcıların, yapım sürecinin tüm aşamalarında görevlerini doğru, eksiksiz yapanların olması durumunda, “Belediyeyi görmeden” oturma izni alamadıkları bir ülkede yaşadığımızı unutmamak gerek. Bu durumda, depremde yıkılan yapılardan yalnızca yapımcıları nasıl sorum tutabiliriz?

Sağlam yapı yapsanız da, çürük yapı yapsanız da aynı yoldan geçmenizin, bir giderle karşılaşmanızın kaçınılmaz olduğu yerde, gerçek suçluları koruyarak, sonraki sıralarda sorumlu olanları yargılama, gerçek suçluları koruma, suçların üstünü örtme girişiminden başka bir iş olmasa gerek.

Faik Akçay – 15.02.2023